Psikiyatri Nedir?
Psikiyatri, çağlar boyunca toplumların bir grup ‘delinin’ bakımından sorumlu insanların bir araya gelip kafa yorduklarını düşündüğü uğraş alanı. Bu eğilim kültürden ve coğrafyadan farksız, her yerde aynı paterne sahiptir. İnsanoğlunu aynı masada buluşturan nadir şeylerden biri olmuştur psikiyatri. Dünyanın neresine giderseniz gidin ‘’ben deli değilim’’ , ‘‘şükür, akıl sağlığımı kaybetmedim’’ söylemlerini çok rahatlıkla günümüzde bile duyabilirsiniz. Bugün ülkemizde Ruh ve Sinir Sağlığı Anabilim Dalı veya Poliklinikleri olarak adlandırılan psikiyatri nedir? Bir ruh bilimi midir? Ruh incelenebilir mi? Eğer öyleyse falcılık, büyücülük ile ilgilenmek de psikiyatri midir? Neden ruh ve sinir sağlığı? Ruh bedenden ayrı olarak duran anlaşılamaz, ele alınamaz, muhakeme edilemez, hayal edilemez, biyopsi yapılamaz, MR çekilemez bir şey midir? Eğer öyleyse nasıl incelenebilir, hatta üzerine bir de araştırmalar yapılıp bilimdalı haline gelebilir?
Yunanca ψυχή (psyche) = “ruh, zihin, can/nefes” + ἰατρεία (iatreia) = “tedavi, hekimlik” (aynı kökten ἰατρός (iatros) = “hekim”). Yani ruh/zihin hekimliği. ‘Psychiatrie’ terimini 1808’de Alman hekim Johann Christian Reil türetti. Osmanlı döneminde ‘Akliye ve Asabiye’ resmi adıydı. Delilik ise (insanity)1 çağların hiçbirinde eksik olmadı. Toplum, bu insanlara çoğunlukla aynı gözle baktı: “bizden değil”, “tehlikeli”, “dışarıda dursun.” Ama tam da bu dışlanmışlığın gölgesinde ilk “ruh hekimleri” diyebileceğimiz kişiler belirdi. Onlar bu insanların yalnız çığlıklarını değil, varlığın çıplak gerçeğini de duydular. Peki bu duyma eylemi hangi noktada bilimsel ilgiye dönüştü? İnsanoğlu, ‘delilerin’ acısını ne zaman merak etmeye başladı? İlla ki kendi acziyetini tatması mı gerekiyordu? Dünya savaşlarının gölgesinde insan, kendi yıkıntısına bakarken mi fark etti ruhun da kırılgan olduğunu? Yoksa insan hakları, en çok toplumun kenara ittiği bu ‘ötekiler’ için mi doğdu? Nüfus arttıkça, şehirler büyüdükçe, delilik daha görünür hâle mi geldi? Fabrikaların dumanı, makinelerin gürültüsü, kalabalığın yalnızlığı içinde zihnin kırılganlığı daha keskin çizgilerle mi ortaya çıktı? Zenginlerin malını, canını tehdit eden, düzeni bozan ‘aykırıları’ kontrol altına almak gerekiyordu. Akıl hastaneleri bu yüzden mi doğdu? Bilim için değil, toplum düzeni için. O hâlde soralım: Psikiyatri kendiliğinden mi doğdu, yani insanın bilimsel merakının bir sonucu muydu? Yoksa aristokrasinin, bürokrasinin, iktidarın bir icadı mıydı bilim kamuflajı altında sahaya sürülen?
Peki ruh nedir? Nefes midir, zihin midir, yoksa bir yanılsama mı? Kimine göre bedenin gölgesi, kimine göre beynin elektriği, kimine göre ise kelimelerle tarif edilemeyen o ‘ben’ 2 duygusu mu? Belki de ruh, insanın kendini tarif ederken bile içine sığamadığı o genişliktir. Ruh sağlığı dediğimiz şey belki de o genişliğin dengede kalma hâlidir. Hayatın darbeleri, kayıplar, savaşlar, yalnızlıklar, kimlik sancıları, kaygılar ve hayal kırıklıkları bu dengeyi kırabilir. Ruh, bazen tek bir sözle yaralanır; bazen de tek bir umutla onarılır. Öyleyse ruhsal iyilik hali bu kadar hassas bir düzene mi oturmuştur?
Peki en başa dönecek olursak psikiyatri nedir? İnsanın aklıyla baş edemediği yerde ruhuna kulak verme çabası mıdır? İnsanın gözle görülmeyen yaralarına merhem arayışı mıdır? Toplumun en çok korktuğu aynaya bakabilme cesareti midir?
Psikiyatri nedir?
NOTLAR:
1Psikiyatri tarihi anlatımlı metinlerde delilik aslında zihinsel yetersizlik ve muhakeme gücünü ciddi deredece zayıflatan hastalıklar grubuna karşılık gelmektedir. Yani günümüzde insanların çoğunlukla stres, anksiyete, depresyon, takıntı olarak yakındığı durumlara karşılık gelmez!.
2Psikiyatride/psikolojide ben kelimesi genelde bir zamire gönderme olarak değil, insanı bilinçli ve bilinç dışı yanları, duyguları, düşünceleri, davranışları, dürtüleri, karakter özellikleriyle bütünsel bir aygıt anlamında kullanılmaktadır.
About The Author
Tebrikler… Yazar bir öğretmen bilinciyle zor bir konuyu bizler için çok açık-berrak biçimde izah etmiş. Nice yazılara. Ayrıca çok kaliteli bir site…