Sakarya Acarlar Longozu’nda Kuşbakışı

Değerli arkadaşlar, Ankara’da dört duvar arasında bunaldım, arabama atladım ve kendimi Karadeniz’in kıyısında buldum. Hazır buraya kadar gelmişken Sakarya nehrinin döküldüğü yeri ve Türkiye’nin en önemli Longozu’na gideyim dedim. İyi ki de gitmişim, müthiş bir coğrafya fauna (hayvan) ve floranın (bitki) muhteşem bir ahengiyle karşılaşınca insan kendini yalancı cennete girmiş gibi hissediyor. Sizler için bu longozu araştırdım. Çok ilginç bilgilere ulaştım. Bir coğrafyacı ve edebiyatçı kimliğimle bu yazıyı yerinde gözlemleyerek, araştırarak ve yaşayarak sizler için yazdım. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sakarya/gezilecekyer/acarlar-longozu

1,562 hektarlık bir alanı kapsayan Acarlar Gölü, Sakarya’nın önemli turizm merkezlerindendir. Acarlar Gölü Longoz Ormanı ise birinci derece doğal sit alanıdır. Koruma bölgesi içinde bulunan Acarlar Longozu, yaz aylarında kurumakta kışın ise su birikintisi ile oluşmaktadır.

Longozun yüzölçümü 1.562 hektar olup, derinliği 1,5 metreye kadar çıkmaktadır. Yazın suları çekilen longozun toprakları köylüler tarafından tarım arazisi olarak kullanılmaktadır. Longozun çevresi bütünüyle dişbudak ormanlarıyla çevrilidir ve bu ağaçlar yer yer gölün bataklık kesimlerine sokulmaktadır.

Acarlar Longozu, dünyanın ve ülkemizin en büyük ekolojik alanlarından birisidir. Bitki ve hayvan varlığı bakımından oldukça zengin türlere ev sahipliği yapmaktadır. Sulak alan ve ekolojik etki sınırları içerisinde tohumlu bitkilerden 74 familya, 187 cins ve bu cinslere ait 226 takson (canlıların sınıflandırılmasında, âlemden alt türe kadar bir hiyerarşi içinde düzenlenmiş tüm birimlerin ortak adı. ) tespit edilmiştir. Hayvan türlerinden ise 10 amfibi, 22 sürüngen, 215 kuş türü, 36 memeli ve 6 balık türü ile toplam 292 omurgalı tür bu alanda yaşamaktadır.

Buralarda sülün, çulluk ve yaban ördeği gibi hayvanlar yaşamakta ve tatlı su balığı avcılığı yapılmaktadır. Longozdan çıkan balık türleri; yayın, kızıl kanat, sazan, turna, oklama ve bunların dışında birçok balık çeşidi bulunmaktadır.

Acarlar Longozu 2300 civarında bitki türüne de ev sahipliği yapmaktadır. Su menekşesi, su lalesi ve çeşitli renkte nilüferler bunlardan bazılarıdır. Longozda ayrıca tekne ve su bisikleti turları yapılmaktadır.

Ekosisteminde nadir güzelliklerimizi de barındıran Acarlar Longozunda üç adet endemik bitki bulunmaktadır. Kilyos Düğmesi, Sahil Sığırkuyruğu, İstanbul Kardelenidir. Bu endemik türler koruma altında bulunmaktadır.

Acarlar Longozu dünyanın en güzel müzisyenlerini de bünyesinde barındırmaktadır. Acarlar Longozunda yaşayan 215 kuş türü tespit edilmiştir. Acarlar Longozu, kuşların göç yolculuğunun en yoğun duraklarından birisidir. Göçmen kuşlar bu alanda kışı geçiriyor ve yolculuklarına devam ediyorlar. Bu sebeple longoz, ÖKA (Önemli Kuş Alanı) olarak tanınmaktadır. Mevsimsel döngüyle birlikte binlerce kuş buraya akın etmekte ve göçün olağanüstü dansı, kuşların müziğine karışmaktadır. Acarlar Longozu , korunacak türler arasında olan bu nadir kuşlara güvenli bir yuva olmaktadır. https://sakarya.ktb.gov.tr/TR-340122/acarlar-longozu-subasar-ormani.html 

Sakarya Acarlar Longozu, Sakarya‘nın kuzeyinde Karasu ve Kaynarca ilçeleri arasında yer alan Türkiye’nin tek parça halindeki en büyük longozudur. (Subasar ormanı) Genişliği 250–1250 m, uzunluğu 7,5 km’dir. Oluşumu açısından tipik bir kıyı set gölüdür. Karadenizle arasında 20–25 m yüksekliğinde kumullar, güneyinde ortalama 100 m yüksekliğinde alçak tepelerle sınırlanır. Sakarya nehrinin 6 km batısında yer alır, fazla suları Okçu deresiyle Sakarya Nehrine dökülür. Ulaşım açısından Karasu ile arasında yaklaşık 26 kilometre, Sakarya ile arasında yaklaşık olarak 50 kilometre mesafe vardır.

Çevresinde Karasu’ya ait 5 köy: Denizköy, Karamüezzinler, Üçoluk, Taşlıgeçit, Camitepe, Kaynarca’ya ait 3 köy; Turnalı, Büyükyanık, Birlik köyleri bulunur. Türkiye’de nadir bulunan subasar orman(longoz) ekosistemiyle 1998 yılında Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun aldığı kararla ile 1. derece Doğal Sit Alanı olarak koruma altına alınmıştır. Adapazarı Toprak Su Teşkilatı 1971 yılında gölün gideğeni (ayağı) olan Okçu deresini genişleterek kanala dönüştürmüştür. O zamandan günümüze gölün alanı %40’ı (9.443 km²) küçülmüştür^.

Gölde bir kısmı endemik olan bitki ve hayvan türleri yaşar. Özellikle göçmen kuşların üreme ve kışlama alanıdır. Kışın pek çok kuş türü burada kışı geçirerek yazın kuzeye doğru göç ederler.

Longozda pek çok endemik bitki ve hayvan türü bulunur. Çeşitli ağaç türlerinin iç içe girdiği muhteşem bir ekosistem. Özellikle Beyaz Nilüferler görülmeye değer.

Acarlar Longozu başta olmak üzere yeniden kazanılmış sulak alanların yedi temel faydası bulunmaktadır. Bunları kısaca gözden geçirirsek.

1. Biyolojik Çeşitliliği Artırır; Dünyadaki türlerin %40’ı sulak alanlarda yaşamakta ve üremektedir. Yeniden kazanılmış sulak alanlar yerel besin zincirini etkiler. Bu manada Acarlar Longozu güzel bir üreme ve beslenme alanıdır canlılar için.
2. Sulak Alanlar Suyu Temizler; Sulak alanlar kirleticileri absorbe (emerek) ederek suyu filtre eder. Acarlar Longozunda ziyaretçiler suyu gözlemleyerek suyun berraklığından anlayabilir.
3. Sulak Alanlar Karbon Depolar; Turbalıklar, deniz çayırları gibi sulak alan tipleri karbon yutağıdır. Acarlar Longuzunda ki sulardaki bitki örtüsü görülmeğe değer.
4. Sulak Alanlar Kıyı Erozyonunu ve Taşkınları Önler; Yeniden kazanılmış sulak alanlar doğanın süngeri gibi aşırı yağış zamanı suyu depolar ve kurak zamanda suyu yavaş yavaş bırakarak suyun optimum şekilde kullanılması sağlar. Kıyı sulak alanları ise toprak kaybının önlenmesinde yardımcı olurlar.
5. Sulak Alanlar Yerel Halkı Destekler; Balıkçılık, su ürünleri yetiştiriciliği, sazcılık gibi faaliyetler yöre ekonomisini destekler. 
6. Sulak Alanlar Ekoturizmi Artırır; Yeniden kazanılmış sulak alanlarda , kuş gözlemciliği, doğa fotoğrafçılığı , kampçılık gibi faaliyetler ekoturizmi artırır. Bunu Acarlar Longozunda görmek mümkün. Bulunduğu alana turistik hareketliğin sonucunda ekonomiye fayda sağlar.
7. Sulak Alanlar Refahı Artırır; Sulak alanlar , insanlara dinlenme ve doğayı deneyimleme imkanı sunarlar. Gerçekten Acarlar Longozuna giden herkes ferahlamış, doğayla iç içe mutlu bir vakit geçirmektedir. İnsan yaşadığının farkına varmakta olup, tüm canlılara şefkat ve sevgiyle bakmayı görür.

Orman alanında dişbudak, kızılağaç, kayın, karaağaç türleri yaygındır. Çocuk felci tedavisinde kullanılan Göl soğanının ticareti Kaynarca köylüleri tarafından yapılmaktadır. Longozda yayın, kızılkanat, sazan balıkları, çevrede tavşan, tilki, yaban domuzu, gelincik, doğan ve sincap yaşar. Longoz Sakarya’daki tek Yaban Hayatı Geliştirme sahasıdır. Su meneksesi (Hottonia palustris) yurdumuzda endemik bir tür olarak yalnızca Acarlar Gölü’nde bulunur. Bu menekşe güzelliği ile görülmeye değer. Ayrıca göl lalesi (Leucojum aestivum) gibi bazı nadir tür de Acarlar Gölü’nde bulunmaktadır. Longoz 2009 yılında hazırlanan planla Sulak Alan olarak tescillenmiş ve planlaması yapılmıştır. Longozun Karasu kısmında yürüyüş yolu, restoran, piknik ve park alanı gibi düzenlemeler yapılarak Eko-turizme kazandırılmıştır. Özellikle ahşaptan yapılan yol boyunca bitkilerin etrafından suların üstünden yürümek harika. Yaklaşık bir km. Civarında bir parkur. Dinlenme mola yerleri harika görüntülere sahne olmaktadır.

Longozu gezenler yerel yönetimin bu Longoza çok güzel sahip çıktığını ve çeşitli sosyal donatılarla desteklediğini göreceklerdir. Uyarı ve bilgi verici levhaları longozun her yerinde görmek mümkün.  Mescidinden, lavabosuna varıncaya kadar her şey düşünülmüş. Ben şahsen bir coğrafyacı olarak şimdiye kadar niçin ziyaret etmedim diye çok üzüldüm, kendi kendime hayıflandım durdum.  Gerçekten burası Kuzey Makedonya’da bulunan Ohri gölünün ayağı (gidegen) olan Struga kentinden daha büyük ve güzel alana sahip . Ne yazık ki bizler gereken değeri vermekte geç kalmışız. Adamlar burasını Dünya Şairler Kenti haline getirmişler. Dünyanın her tarafından binlerce şair ve yazar Struga’ya gelip hem tanıtımı yapılıyor hem de festivali. Neden bizim bu güzel mekanımızda böyle bir organizasyona vesile olmasın? Bizlerde çoğumuzun bu coğrafyadan haberi bile yok. Mutlaka herkesin ziyaret etmesi gereken bir mekan benden söylemesi, gelir görürseniz çok şey kazanırsınız işin özeti bu.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Acarlar_Longozu

https://www.sakarya.bel.tr/a/Haber/doga-harikasi-acarlar-longozu-2023te-140-binden-fazla-ziyaretciyi-agirladi/22155